Zwolse Bos

Tijdens de laatste ijstijd, zo’n 18.000 jaar geleden, stuwde landijs uit Zweden langs een denkbeeldige lijn tussen Zwolle en Arnhem de noordelijkste stuwwal van de Veluwe op. Ter hoogte van Wapenveld strekt zich hier nu het Zwolse bos uit. Een inmiddels 500 hectare groot bosgebied ontstaan op de woeste gronden, zandverstuivingen en heidevelden, tussen IJsseldelta en Veluwe.

Zwolse waterleiding

Begin 1892 kocht de gemeente Zwolle bijna 500 hectare woeste grond, de Heerder heide, van de gemeente Heerde om er drinkwater voor de stad te winnen. Mei 1892 werd direct begonnen met de bouw en aanleg van de benodigde bouwwerken. Zo kwam er aan de Wapenveldseweg een waterpompstation en woningen voor de machinist en de stoker. Aan de andere kant van de IJssel op de Turfmarkt in Zwolle werd datzelfde jaar een watertoren gebouwd. Hier werd het drinkwater opgeslagen, dat vanuit het pompstation via een leiding werd aangevoerd.

De stad Zwolle groeide en de vraag naar drinkwater nam zo snel toe, dat het Veluwe Pompstation begin jaren 50 niet meer voldeed en werd gesloopt. Op de plek waar het pompstation heeft gestaan herinnert naast de naam van de parkeerplaats alleen de voormalige gevelsteen en het ‘kret’, de verdiepte sleuf met waterputten dwars door het bos, nog aan deze periode.

Heerder heide werd het Zwolse bos

In de beschreven periode verdween de Heerder heide in groot tempo.  De gemeente Zwolle begon in 1910 met de systematische aanplant van productiebos. In de jaren 30 werden werklozen uit Zwolle in de bossen te werk gesteld. Zij hielden zich bezig met de aanplant van sneller groeiende houtsoorten, wat zorgde voor een vermenging van naaldhout en loofhout. Deze maatregel leidde tot bodemverbetering, vermindering van brandgevaar en een hogere natuurwaarde van het boscomplex.
In 1949 werd de naam “Heerder heide” door de stad veranderd in “het Zwolse bos”. Het moest voor de inwoners van Zwolle een plek worden om te recreëren. Dit werd echter geen succes. Omdat het pompstation was opgeheven en recreatie niet van de grond kwam, verkocht Zwolle het boscomplex aan Staatsbosbeheer. Voorwaarde was wel dat het complex als bos in stand moest worden gehouden en dat het terrein voor publiek opengesteld moest blijven.

Staatsbosbeheer

Staatsbosbeheer legde wandelroutes aan en vormde het productiebos om naar een bos met meer natuurwaarde. Als werkplaats voor zijn medewerkers bouwde Staatsbosbeheer in de jaren 60 een werkschuur aan de Wapenveldseweg en op de plek van het voormalige pompstation kwam parkeerplaats Veluwe Pompstation, startpunt voor diverse wandelroutes door het Zwolse bos, richting de Tonnenberg en landgoed Petrea. Lees hier meer over uitgezette wandelingen.

LET OP: Staatsbosbeheer start na 1 januari 2023 met bosbeheer en houtoogst in het Zwolsebos. Staatsbosbeheer zorgt met de boswerkzaamheden voor een toekomstbestendig en gevarieerd bos. Er worden bomen geveld waardoor andere bomen meer ruimte krijgen voor hun groei.
De werkzaamheden worden in de periode van 15 maart tot en met 15 juli stilgelegd in verband met het broedseizoen. Meer informatie van Staatbosbeheer.

Wild spotten in het Zwolse Bos

Bezoek je het Zwolse Bos nu dan vind je er een mooi gevarieerd bos, waarin diverse heideveldjes en een aantal vennen zijn te ontdekken. Groene specht, bosuil en raaf laten zich regelmatig horen. Met een beetje geluk tref je er in de vroege ochtend of avondschemering everzwijnen en reeën. Met de aanleg van natuurbrug Tolhuis over de A50 in 2013 behoren nu ook edelherten tot de vaste bewoners van het bosgebied. Aangenomen wordt dat de wolf de route over de natuurbrug gebruikte om vanuit Duitsland de Veluwe te bereiken.

Foto's: Céline Beumer, Wild Kitchen, blumm.nl, Visit Heerde, Daniel Hop.