Zwolse Bos

In de een-na-laatste ijstijd (Saalien van 230.000 tot 130.000 jaar geleden) kwam het landijs tot halverwege ons land en werd o.a. de Veluwe opgestuwd. In de laatste ijstijd (Weichselien 110.000 tot 11.000 jaar geleden) kwam het landijs niet tot ons land. In deze laatste ijstijd, toen ons land een toendra-achtig landschap had, is veel zand verstoven tot dekzanden en zandduinen en zijn de heuvels op o.a. de Renderklippen in Heerde gevormd.

Stuwend landijs

Het landijs van de een-na-laatste stuwde langs een denkbeeldige lijn tussen Zwolle en Arnhem de noordelijkste stuwwal van de Veluwe op. Ter hoogte van Wapenveld strekt zich hier nu het Zwolse bos uit. Een inmiddels 500 hectare groot bosgebied ontstaan op de woeste gronden, zandverstuivingen en heidevelden, tussen IJsseldelta en Veluwe. 

Zwolse waterleiding

Begin 1892 kocht de gemeente Zwolle bijna 500 hectare woeste grond, de Heerder heide, van de gemeente Heerde om er drinkwater voor de stad te winnen. Mei 1892 werd direct begonnen met de bouw en aanleg van de benodigde bouwwerken. Zo kwam er aan de Wapenveldseweg een waterpompstation en woningen voor de machinist en de stoker. Aan de andere kant van de IJssel op de Turfmarkt in Zwolle werd datzelfde jaar een watertoren gebouwd. Hier werd het drinkwater opgeslagen, dat vanuit het pompstation via een leiding werd aangevoerd.

De stad Zwolle groeide en de vraag naar drinkwater nam zo snel toe, dat het Veluwe Pompstation begin jaren 50 niet meer voldeed en werd gesloopt. Op de plek waar het pompstation heeft gestaan herinnert naast de naam van de parkeerplaats alleen de voormalige gevelsteen en het ‘kret’, de verdiepte sleuf met waterputten dwars door het bos, nog aan deze periode.

Heerder heide werd het Zwolse bos

In de beschreven periode verdween de Heerder heide in groot tempo. De gemeente Zwolle begon in 1910 met de systematische aanplant van productiebos. In de jaren 30 werden werklozen uit Zwolle in de bossen te werk gesteld. Zij hielden zich bezig met de aanplant van sneller groeiende houtsoorten, wat zorgde voor een vermenging van naaldhout en loofhout. Deze maatregel leidde tot bodemverbetering, vermindering van brandgevaar en een hogere natuurwaarde van het boscomplex.
In 1949 werd de naam “Heerder heide” door de stad veranderd in “het Zwolse bos”. Het moest voor de inwoners van Zwolle een plek worden om te recreëren. Dit werd echter geen succes. Omdat het pompstation was opgeheven en recreatie niet van de grond kwam, verkocht Zwolle het boscomplex aan Staatsbosbeheer. Voorwaarde was wel dat het complex als bos in stand moest worden gehouden en dat het terrein voor publiek opengesteld moest blijven.

Staatsbosbeheer

Staatsbosbeheer legde wandelroutes aan en vormde het productiebos om naar een bos met meer natuurwaarde. Als werkplaats voor zijn medewerkers bouwde Staatsbosbeheer in de jaren 60 een werkschuur aan de Wapenveldseweg en op de plek van het voormalige pompstation kwam parkeerplaats Veluwe Pompstation, startpunt voor diverse wandelroutes door het Zwolse bos, richting de Tonnenberg en landgoed Petrea. Lees hier meer over uitgezette wandelingen. 

In de werkschuur vind je nu The WildKitchen, die workshops organiseren in het Zwolse bos. In onze evenementenagenda en op hun website vind je de activiteiten en agenda. 

Wild spotten in het Zwolse Bos

Bezoek je het Zwolse Bos nu dan vind je er een mooi gevarieerd bos, waarin diverse heideveldjes en een aantal vennen zijn te ontdekken. Groene specht, bosuil en raaf laten zich regelmatig horen. Met een beetje geluk tref je er in de vroege ochtend of avondschemering everzwijnen en reeën. Met de aanleg van natuurbrug Tolhuis over de A50 in 2013 behoren nu ook edelherten tot de vaste bewoners van het bosgebied. Aangenomen wordt dat de wolf de route over de natuurbrug gebruikte om vanuit Duitsland de Veluwe te bereiken. De natuurbrug is afgesloten voor publiek en alleen voor dieren. 

Parkeren

Het Zwolse Bos vind je in Heerde en Wapenveld. Je kan daarom op meerdere plekken parkeren en het bos in wandelen en wandelroutes volgen. Als je over de A50 rijdt neem je afslag 29 (Heerde-Noord) en parkeer je aan de Palenweg. Je kan ook over de Groteweg in Wapenveld aankomen rijden en parkeren aan het einde van de Wapenveldseweg. Er loopt ook een verhard fietspad door het Zwolse Bos en deze is opgenomen in het Fietsknooppuntennetwerk Veluwe. 

Foto's: Céline Beumer, The WildKitchen, blumm.nl, Visit Heerde.