Geschiedenis van Heerde

De geschiedenis van Heerde begint in 1176, toen Bisschop Godfried van Utrecht de plaatsen Herghe (Heerde) Gaedsbergh (Hattem) en Vorichten (Vorchten) losmaakte van de kerk van Epe. Toen was Heerde echter al een woonkern met een kapel.

Heide en landbouw

Al in de steentijd leven er mensen in de bossen en op de heidevelden van de gemeente Heerde, waar nu toeristen fietsen en wandelen. Het bewijs daarvan zijn de grafheuvels die op verschillende plaatsen gevonden zijn.

In 1176 wordt de kapel van Heerde zelfstandig. Sinds de Middeleeuwen zijn de inwoners van Heerde gericht op de landbouw. Schapen die op de heidegebieden grazen, zorgen voor de mest die daarvoor nodig is.

Klooster Hulsbergen

Van 1407 tot 1578 zijn er monniken in Heerde actief. Zij wonen in het Fraterhuis Hulsbergen, in buurschap Hulsbergen, waar nu Wapenveld en het Kloosterbos ligt.

bron: Mijn Gelderland

Markluiden oudste deel van Heerde

Het oudst benoemde deel van Heerde (in 1025 geregistreerd) is Merclede (Markluiden). Dat Markluiden een nederzetting was waar al vroeg op systematische wijze landbouw en veeteelt werd bedreven, blijkt uit de vroege vermeldingen van een Markluiderenk en een Markluiderbroek. Enk is afgeleid van het Germaanse woord angi en betekent: bij een woonkern behorende akkers. Enkgronden werden in de loop der eeuwen door de bemesting opgehoogd, soms wel een meter. Het woord broek gaat terug naar een Germaans woord dat moeras betekende. Het is een proces van eeuwen geweest om deze lage gebieden te ontwateren en in cultuur te brengen. Pas veel later kreeg het woord broek de algemene betekenis 'laag weide-grasland'. Markluiden ontdekken? Wandel het Markluiderpad!

Kerk Vorchten oudste monument

Het oudste monument in de gemeente Heerde is de kerk van Vorchten. Het oudste gedeelte van het kerkje stamt van vóór het jaar 900 en is van tufsteen gemaakt. De toren en het schip stammen uit de 13e eeuw. In de 14e eeuw kreeg het schip de huidige kapconstructie, waarbij de muren werden verhoogd en het koor werd vergroot en in de loop van de 15e eeuw kreeg het gotische koor zijn markante verhoogde vorm. Lees hier meer over de kerk in Vorchten.

Spoorlijn en kanaal 

De gemeente wordt uit haar isolement gehaald met het graven van het Apeldoorns kanaal in 1829, door de aanleg van een verharde weg van Hattem naar Apeldoorn in 1843 en vooral door de aanleg van een spoorlijn van Zwolle naar Apeldoorn in 1887. Hiermee komt ook het toerisme op gang, wat tegenwoordig het belangrijkste aspect van de gemeente Heerde is.

Op 21 november 1887 werd de spoorweg Apeldoorn-Hattem in gebruik genomen. De spoorlijn kreeg voor de Noordoost-Veluwe grote betekenis. Na verloop van tijd kregen de twee grootste industrieën van Heerde een eigen aansluiting voor de aanvoer van grondstoffen en de afvoer van producten. Door het oprukkende wegverkeer werd de trein in de naoorlogse jaren steeds minder rendabel. Uiteindelijk reed de dieseltrein in oktober 1950 voor het laatst een rit door Heerde. Een stenen treintje, gebouwd in de nieuwbouw Wilhelminalaan-Duisterestraat met o.a. Wilhelminastaete, staat op de plaats waar vroeger het station stond. Buiten de dorpskernen is een fietspad aangelegd over de oude spoorlijn. In Heerde start deze bij de Oenerweg; fietsknooppunt 20. 

Eenzelfde somber lot onderging het Apeldoorns Kanaal. Het kanaal dat officieel op 13 april 1829 geopend werd voor de scheepvaart liep in eerste instantie van Apeldoorn naar Hattem (IJssel) en vanaf Heerde werd gebruik gemaakt van de oude griftbedding. Toen rond 1860 het kanaal werd doorgetrokken tot aan Dieren met een totale lengte van 54,6 km kreeg het al gauw de naam Apeldoorns Kanaal. Ten noorden van Apeldoorn telde het kanaal vijf houten sluizen, waarvan een bij Heerde (Bonenburgersluis) en een bij Hattem (Hezenbergersluis). Rond 1882 werd het kanaal verbreed tot een bodembreedte van 7,5 meter en door toename van het scheepvaartverkeer werd een tweede verbreding noodzakelijk. Rond 1934 werd de breedte 10 meter. Wie van Dieren naar Hattem wilde varen moest bij ca. 50 bruggen betalen voor het openen ervan zodat het rond 1950 rendabeler werd om goederen via de weg te vervoeren. 

Aanleg A50: snelle verbinding en nieuwe recreatie

Het toenemende wegverkeer leidde o.a. tot de aanleg van de A50, waar ook Heerde in 1973 op werd aangesloten met een tweetal afritten, Heerde (Eperweg) en Heerde-Noord (Kamperweg). Naast het gemak van een snelweg naast de deur leverde het ook een nieuwe recreatieplek op namelijk het Heerderstrand. Lees hier meer over het Heerderstrand.   
 

Heerde is het mooiste plekkien

Header foto van de kerk in Vorchten: Fotoclub De Sprengen